دوران بارداری ، یکی از حساس ترین دوران زندگی هر خانمی به شمار می رود که نیازمند رعایت نکات و دستورات مراقبتی خاص این دوران می باشد. مراقبت های بارداری از مهم ترین عواملی است که در نتایج بارداری ، موثر بوده و زایمانی ایمن و سلامت را تضمین می کند. در واقع منظور از مراقبت های دوران بارداری اقداماتی است که طی آن ، مجموعه ای از آزمایشات ، معاینات ادواری و آنالیزهای پاراکلینیکی بر روی مادر انجام می گیرد. لازم به ذکر است این اقدامات با هدف تشخیص علائم خطر برای مادر و جنین ، ارجاع بهنگام جهت درمان ، پیشگیری از بروز عوارض بارداری و زایمان ، کاهش احتمال مرگ و میر و نهایتا آماده سازی مادر برای زایمان صورت می پذیرد. از این رو خانم های حامله به منظور راحت تر سپری نمودن دوران بارداری خود و داشتن زایمانی موفق ، باید در این دوران بهداشت فردی ، رژیم غذایی مناسب ، تحرک کافی و کلیه دستورالعمل های توصیه شده از سوی پزشک معالج شان را به درستی رعایت نمایند. با ما در ادامه این مقاله از دکتر مهناز شکروی همراه باشید تا اطلاعات مفیدی در خصوص مراقبت های بارداری به دست آورید.
راهنمای بارداری در سه ماهه اول
هنگامی که از راهنمای بارداری هفته به هفته صحبت می‌شود، ابتدا باید به بررسی تغییراتی بپردازیم که در سه ماهه اول تجربه می‌کنید. شاید عجیب به نظر برسد، اما شما در هفته اول یا دوم بارداری واقعا حامله نیستید! چرا که نطفه ۲ هفته بعد از شروع آخرین قاعدگی تشکیل می‌شود، اما متخصص زنان برای تخمین تاریخ زایمان، شروع دوران بارداری را از اولین روز آخرین دوره قاعدگی محاسبه می‌کند. برای مثال، اگر ۲ اردیبهشت برای آخرین بار پریود شده باشید، این تاریخ به عنوان اولین روز بارداری در نظر گرفته می‌شود.
چند ماه اول بارداری معمولا با تغییرات سریع سپری می‌شود. مهم‌ترین تغییراتی که تجربه می‌کنید عبارت‌اند از: حساسیت سینه‌ها به لمس، خستگی، حالت تهوع و نوسانات خلقی که می‌توانند از هیجان تا اضطراب متغیر باشند. در جنین هم تغییرات قابل‌توجهی رخ می‌دهد، چون سه ماهه اول زمان رشد و تکامل سریع است.
اگر در سه ماهه اول بارداری هستید، برای شروع مراقبت‌های دوران بارداری به دکتر زنان مراجعه کنید. پزشک راهنمای کامل بارداری را در اختیار شما می‌گذارد، غربالگری‌ها و آزمایش‌های ضروری را انجام می‌دهد و برایتان مکمل غذایی مناسب تجویز می‌کند. همچنین به شما می‌گوید که از مصرف چه غذاها و داروهایی بپرهیزید و چقدر ورزش کنید.
مراقبت های سه ماهه دوم بارداری
مراقبت های دوران بارداری سه ماهه دوم از انتهای چهارده هفته شروع می شود تا هفته بیست و هشتم بارداری جز سه ماهه دوم به شمار می آید.
در این دوره می بایست آزمایش غربالگری سه ماهه دوم انجام شود که در زمان شانزده تا نوزده هفته بارداری انجام می گردد. این آزمایش شامل یک غربالگری چهارگانه می باشد و پس از آنکه فرد یک سونوگرافی انجام می دهد می بایست یک آزمایش خون انجام دهد.
ضمنا در طول بارداری شانزده تا نوزده هفته بایستی طول دهانه رحم از لحاظ احتمال زایمان زودرس در سن حاملگی بالا و در این دوره در هفته هجده تا بیست ،یک سونوگرافی آنومالی بایستی انجام گردد که شامل اسکن کل جنین است که کمک می کند تعدادی از آنومالی ها مشخص شود. لازم به ذکر است که در این هفته از بارداری همراه با سونوگرافی آنومالی بایستی حتما طول دهانه رحم بررسی شود.
راهنمای بارداری در سه ماهه سوم
ماه‌های آخر بارداری ممکن است از نظر جسمی و احساسی چالش‌برانگیز باشد. علائم سه ماهه سوم از کمردرد و سوزش سر دل تا اضطراب گسترده است. رشد جنین هم در سه ماهه سوم ادامه دارد. در این زمان، احتمالا چشم‌های فرزند شما باز می‌شوند و وزن او افزایش می‌یابد. این رشد سریع ممکن است به افزایش حرکات جنین منجر شود.
در طول سه ماهه سوم باید به طور منظم با پزشک ملاقات کنید. پزشک وضعیت کودک را بررسی و شما را برای زایمان آماده می‌کند. اگر در مورد فرآیند زایمان سوال دارید، حتما آن را از دکتر زنان بپرسید.
در دوران بارداری باید چقدر وزن اضافه کنم؟
اینکه در دوران حاملگی باید چقدر وزن اضافه کنید، به سلامت شما و وزن قبل از بارداری‌تان بستگی دارد. بهتر است با توصیه افراد نزدیک یا سر از خود برای وزنتان تصمیم نگیرید و آن را به یک متخصص بسپارید. به‌طور کلی می‌توان گفت:
اگر قبل از بارداری وزن طبیعی داشتید، باید حدود ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم وزن اضافه کنید.
اگر قبل از بارداری کم وزن بودید، باید بیشتر وزن اضافه کنید.
اگر قبل از بارداری اضافه وزن داشتید، اول باید لاغر کنید و بعداً با کنترل تغذیه کمتر اضافه وزن پیدا کنید.
شاخص BMI برای تعیین مقدار وزنی که در طول بارداری اضافه می‌کنید بسیار مهم است. پس اگر می‌خواهید دچار مشکل اضافه وزن بعد از زایمان و سختی‌های حاملگی نشوید بهتر است مراقبت های دوران بارداری را جدی بگیرید.
نقش ورزش در مراقبت های بارداری
در صورتی که مشکل خاصی نداشته باشید، ورزش کردن در دوران بارداری به صورت روزانه بسیاری از دردها و ناراحتی های شما را می تواند کاهش دهد. البته هر نوع ورزشی مناسب دوران بارداری نمی باشد. لازم است ورزش های مخصوص دوران بارداری را با مشورت پزشک خود انجام دهید. از جمله ورزش هایی که در دوران حاملگی توصیه می شود به شنا، پیاده روی، تمرینات کگل می توان اشاره کرد. در صورتی که قبلا فعالیتی نداشتید لازم است به صورت کوتاه مدت شروع به ورزش کنید و سپس زمان آن را تا ۳۰ دقیقه در روز افزایش دهید. در صورتی که در هنگام ورزش فشاری را بر روی خود احساس کرید بهتر است ورزش کردن را متوقف نمایید. نقش ورزش در مراقبت های بارداری را جدی بگیرید!
راهنمای بارداری سالم تا زمان زایمان
برای اینکه دوران بارداری را به سلامت پشت سر بگذارید نکات زیر را رعایت کنید:
- از رژیم غذایی سالم پیروی کنید. غذاهای مغذی بخورید و مصرف غذاهای حاوی قند، نمک و چربی را کاهش دهید. همچنین توصیه می‌شود در مورد لزوم مصرف مکمل غذایی با پزشک مشورت کنید.
- از نوشیدن الکل بپرهیزید. الکل از جفت عبور می‌کند و وارد بدن جنین می‌شود. مصرف الکل خطر سقط جنین، مرده‌زایی و زایمان زودرس را افزایش می‌دهد.
- سیگار نکشید. سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران برای فرزند شما بسیار مضر است. چون ممکن است به سقط جنین، زایمان زودرس و تولد نوزاد کم‌وزن منجر شود.
- فعالیت بدنی داشته باشید. پیاده‌روی یا شنا برای اکثر زنان باردار بی‌خطر است. اما قبل از شروع ورزش حتما با دکتر زنان درباره فعالیت‌هایی که می‌توانید انجام دهید مشورت کنید.
- واکسن بزنید. اگر قصد بارداری دارید، مطمئن شوید که واکسن سرخجه و آبله مرغان را دریافت کرده‌اید. این ۲ بیماری می‌توانند عوارض جدی در فرزند شما ایجاد کنند. در مورد واکسن‌هایی که باید در دوران بارداری تزریق کنید از جمله واکسن آنفولانزا با پزشک مشورت کنید.
- در معرض مواد شیمیایی قرار نگیرید. موادی که می‌توانند به فرزند شما آسیب برسانند عبارت‌اند از: شوینده‌ها، آفت‌کش‌ها، کودهای شیمیایی و دخانیات.
- مراقبت سلامت روان خود باشید. احساس اضطراب در دوران بارداری کاملا طبیعی است. اما اگر این موضوع باعث مختل شدن زندگی روزمره شما شده است، در اسرع وقت به دنبال درمان بروید. اینجا است که اهمیت آشنایی با راهنمای بارداری برای پدران مشخص می‌شود. اگر با خستگی و اضطراب دست و پنجه نرم می‌کنید، از همسر خود کمک بگیرید تا بتوانید مدت زمان بیشتری استراحت کنید. این موضوع به خصوص زمانی مهم است که فرزندان دیگری هم داشته باشید و بخواهید از آن‌ها هم مراقبت کنید.
نتیجه گیری
مراقبت از سلامتی در بارداری مهم است و همانطور که گفته شد معاینات منظم را در دوران بارداری انجام دهید و به نکات گفته شده در مقاله اهمیت دهید تا بتوانید حاملگی خوبی را پشت سر بذارید.
